Princeza Olivera Lazarević, najmlađa kćer kneza Lazara i kneginje Milice rođena je oko 1373. godine. Nakon Kosovske bitke bila je data u harem turskom sultanu Bajazitu. Cena mirovnog sporazuma je u to doba bila uobičajena – politički brak. Međutim ova cena je bila i užasna, jer je silni sultan Bajazit, na Gazimestanu pogubio njenog oca, kneza Lazara.
U presudnoj bici sa Turcima, na Vidovdan 1389. godine, na Kosovu polju, Srbija je ostala bez svog vladara kneza Lazara i velikog dela plemstva. Nakon 1389. godine, umesto Stefana Lazarevića, koji je tada bio maloletan, na presto dolazi kneginja Milica. U to vreme, pored turske opasnosti, opustošenoj i obezglavljenoj zemlji zapretila je i Ugarska. Stavljena u težak položaj kneginja Milica je sa Državnim saborom donela odluku da prihvati vazalne odnose i preda svoju šesnaestogodišnju kćer Oliveru u harem sultana Bajazita.
Pristajanjem da uđe u politički brak i u harem sultana Bajazita princeza Olivera Lazarević je postala talac opstanka otadžbine. Konstantin Filozof je ovom događaju dao epsku crtu. Tako on zapaža da je Olivera data Bajazitu “da bi bilo spaseno hristoimenito stado od vukova koji su ga klali”. U žitiju despota Stefana Lazarevića kaže da je to ona “koja je stranstvovala takođe za izbavljenje otačastva i sa Bogom bila posrednica, kao ona drevna Jestira”. U njenom životu Konstantin Filozof nalazi paralelu sa starozavetnom Jestirom, koja je udajom za persijskog cara Kserksa spasla svoj narod, jer je svojim uticajem promenila njegovo mišljenje razotkrivši zaveru protiv jevrejskog naroda. Upravo ovo poređenje sa Jestirom ukazuje da je njena udaja tada bila shvaćena kao žrtva za opstanak srpske države.
Princeza Olivera se u pratnji mladog kneza Stefana, koji je kasnije postao despot, 1391. godine iz rodnog Kruševca uputila u razrušeni Adrijanopolis, koji je postao Jedrene – evropska ratna prestonica Osmanlija. Prema predanju, srpski narod je ceo put iz Kruševca ka Drenopolju, zasuo ružama svestan ogromne žrtve lepe princeze.
Među mnogim ženama u haremu, princeza Olivera je postala jedna od četiri sultanove zakonite žene – kadune. Prirodna snalažljivost, karakter, obrazovanje i vaspitanje su joj pomogli da se lakše uklopi i brže prilagodi uslovima života u haremu. Malobrojni pisani izvori iz tog doba otkrivaju da je princeza Olivera vremenom stekla poseban položaj i snažan uticaj na sultana Bajazita. Prema turskim izvorima, Olivera Lazarević bila je vanredno lepa, otmena i imala veliki uticaj nad strastima odanog sultana Bajazita. O tome svedoči i Konstantin Filozof u žitiju Despota Stefana. Svedočanstva turskih hroničara puna su jeda na Oliveru, koja je brzo postala najvoljenija žena od četiri zakonite kadune. Tako su zapisali da se sultan zbog nje ponašao kao “nevernik”, pio je vino i pokazivao neuobičajenu blagost prema njenom bratu, knezu Stefanu i Srbiji, jer je jedina zadržala status države na Balkanu, makar i vazalne. Njen položaj joj je omogućio znatan uticaj na sudbinu Srbije. Veliki srpski istoričar Stojan Novaković smatrao je da je Olivera Lazarević imala ključnu ulogu u održanju srpske države u najtežim vremenima. On o tome piše: “Jer ne treba izgubiti iz očiju da se samo ta srpska država kroz dugi niz godina (1391-1402) sačuvala u snazi i slobodi u vremenu vanredno teškom, kad se svuda po Balkanskom poluostrvu sve lomilo i pod tursku silu pokoravalo pred neodoljivim Bajazitovim četama. Knezu Stefanu i majci njegovoj služi na čast da su u ovim prilikama umeli da svoje ponašanje dovedu u sklad sa ovim teškim prilikama, ali su zasluge Oliverine njihovoj politici vrlo značajne, i zaslužuju da se naročito u istoriju zabeleže.”
U čuvenoj Angorskoj bici 28. jula 1402. godine, jednoj od najvećih bitaka srednjeg veka, Bajazitovu vojsku je potukao mongolski osvajač Tamerlan. Tom prilikom su Mongoli zarobili i sultana Bajazita i princezu Oliveru. Sultan Bajazit je umro u zatočeništvu, a princeza Olivera je kasnije oslobođena zahvaljujući zalaganju svog brata despota Stefana Lazarevića. Posle 12 godina, ona se sa bratom vratila u Srbiju u proleće 1403. godine, gde se zamonašila. Neki istoričari tvrde da je ona sve do smrti despota Stefana lazarevića, 1. avgusta 1427. godine, bila njegov “verni pratilac, drug i savetnik, podstrekač i tešitelj”. Smatra se da je umrla posle 1444. godine i ne zna se gde je sahranjena.
Izvor: artnit.net