Motorni razvoj u 1. mesecu
Poznavanje normalnog motornog razvoja i njegovih varijeteta od značaja je u ranoj dijagnostici razvojnih poremećaja i blagovremenom uključivanju deteta u neki od vidova habilitacionih postupaka kako bi se funkcionalni potencijal djeteta iskoristio u najvećoj meri.
*Srednja linija je zamišljena linija koja deli telo na dve simetrične polovine: lijevu i desnu. Linija prolazi kroz nos, bradu, grudnu kost i pupak.
Kad leži na leđima, dete glavu drži okrenutu ne jednu ili drugu stranu, nema privilegovane strane.
Šake su zatvorene, stisnute u pesnice.
U položaju na trbuhu ekstremiteti su potpuno savijeni, karlica visoko podignuta od podloge.
Krajem prvog meseca, potrbuške okrenuto dijete podiže glavu na 2-3 sekunde, a zatim je spušta na jednu stranu.
U koji god položaj ga postavite, dete zauzima povijenu posturu zbog normalno povećanog mišićnog tonusa u fleksorima-mišićima koji savijaju trup…ekstremitete…
Pri svakom jačem unutrašnjem ili spoljašnjem nadražaju, dete se uplaši.
Položaj za spavanje koji se preporučuje je položaj na boku. Preporučuje se kao bezbedan jer su disajni putevi slobodni. U ovom položaju dijete se oseća sigurno, malo mu pomognete oko stabilnosti tako što stavite iza leđa zarolani frotir ili možete koristiti jastuk u obliku polumeseca.
Motorni razvoj u 2. mesecu
U položaju na trbuhu podiže glavu od podloge 45 stepeni, zadržava nakratko, oslonac preko podlaktica prividan.
Noge su rotirane prema spolja.
Refleks hvatanja prisutan, traje do 5. mjeseca
Dijete fiksira predmet nekoliko sekundi, prati predmet u levo i u desno po horizontali 30 stepeni.
Do trećeg meseca nejasna je percepcija zvuka.
Motorni razvoj u 3. mesecu
U položaju na trbuhu dijete odiže glavu i ramena 45-90 stepeni, zadržava minut i okreće glavu levo i desno. Karlica je ravno na podlozi.
Ako mu stavite predmet u ruku, drži ga i gleda. Prati predmet po horizontali do 45 stepeni i počinje da prati predmet po vertikali.
Počinje okretati glavu prema izvoru sluha.
Beba može sama da se okrene na stranu ili potpuno: sa trbuha na leđa i ovakvo okretanje je rezultat prostih refleksa koji još uvijek postoje.
Otkriva šake i igra se šakama.
Kada je dijete budno, savjetuje se pozicioniranje na trbuhu. Ovaj položaj je jako koristan za uspostavljanje kontrole glave, razvoj potpornih reakcija za ruke, jačanje mišića i razvoj koordinacije oko-šaka-usta.
Motorni razvoj i 4. mesecu
Kritični period u motornom razvoju: pokret i postura se mijenjaju od asimetrične u simetrične.
Iz položaja na trbuhu dete podiže glavu u srednjoj liniji* preko 90 stepeni i dugo je drži. Potpun oslonac preko podlaktica.
Dovodi obje ruke do srednje linije i igra se sa njima.
Poseže jednom rukom, igračku drži objema rukama i stavlja je u usta. Koordinacija ruka-usta.
Kad povlačite dijete za ruke iz ležećeg položaja na leđima, glava je u srednjoj liniji i ne zaostaje za trupom.
U ležećem položaju na leđima uočavaju se prvi pokreti karlicom-povremeno je odiže opirući se stopalima o podlogu.
Veoma je važno da se kontrola glave uspostavi po razvojnom redsledu. Asimetrija u držanju glave, više na jednu stranu, može ali ne mora biti znak nekog problema, svakako je važno konsultovati fizioterapeuta. Svako podizanje djeteta povlačenjem za ruke ili opiranjem o podlogu sa trbuha treba da bude praćeno aktivacijom mišića u smjeru od glave prema nogama. Dakle, potrebno je obratiti pažnju na angažovanje mišića trupa koji treba da prate aktivaciju mišića vrata.
Motorni razvoj u 5. mesecu
Kontrola glave potpuna: povlačeći dete za ruke iz ležećeg do sjedećeg položaja-glava prednjači, ispred trupa je.
U položaju na trbuhu dete povremeno pravi pokrete kao da pliva. Odiže se na podlaktice i na ispružene ruke. Stabilno je i u ovom položaju pokušava da prebacuje težinu na jednu stranu i poseže za igračkom.
Obostrani, brojni pokreti rukama: posezanje i boksanje, i nogama: pedaliranje i šutiranje vide se u ležećem položaju na leđima
Pruža ruku za hvat, nesigurno hvata, razvija se koordinacija oko-ruka.
Hvata stopala rukama, igra se stopalima i čak ih stavlja u usta.
Prati predmet po horizontali 90 stepeni i naoreduje u praćenju po vertikali.
Konsultovati stručnjaka ukoliko se uoče neki stereotipni obrasci pokreta na primjer da svako hvatanje ručicama bude praćeno ispružanjem i, ili ukrštanjem nogu.
Motorni razvoj u 6. mesecu
– Dijete se, ležeći na trbuhu, okreće u krug. Prebacuje težinu na jednu ruku i poseže drugom. U stanju je, kad leži potrbuške, da odigne ruke i noge visoko od podloge i da je oslonjeno samo premo trbuha.
– Dijete se okreće segmentno, po prvi put mijenja položaj i to prvo sa stomaka na leđa pa onda i sa leđa na stomak. Pokret je tečan, spretno i lagano se izvodi.
– Dijete može da sjedi sa podrškom, na primer u ćošku od kauča ili da se osloni preko ruku. Ovo su prvi pokušaji sjedanja, netabilno je, noge su raširene i leđa još nisu prava, naročito donji dio leđa koji je povijen nazad. Ukoliko dijete pokazuje sklonost da sedi među savijenim nogama u obliku slovaW, ovaj položaj treba ispravljati da ne pređe u naviku.
– Dijete ispruža ruke naprijed sa ciljem zaštite od pada. U narednim mjesecima kod djeteta će se ove,,zaštitne reakcije“ usvojiti u slučaju pada na stranu i unazad.
Ne treba forsirati sjedanje. Najbolje je dete samo spustiti na pod, da samo, kad mu mišići dovoljno ojačaju, preko boka, opirući se rukama, zauzme sedeći položaj i polako postane stabilno.
PIŠE: Vesna Samardžić, fizioterapeutkinja, Udruženje fizioterapeuta Crne Gore
Pročitajte i Motorni tazvoj deteta od 6. do 12. meseca
Izvor: kalendar.roditelji.me