Prvih 12 meseci detetovog života karakteriše intezivan rast i razvoj. Razvoj deteta sledi određenu pravilnost u hronološkom pogledu, ali svako dete ima sopstveni tempo razvoja. Bez obzira na individualne razlike u postizanju ključnih položaja, važno je da se bebe razvijaju u okvirima normalnog razvoja. Važan je stalan napredak u celokupnom razvoju deteta. Poznavanje toka normalnog razvoja deteta omogućava pravovremeno uočavanje mogućih odstupanja, kao i pravovremeno traženje i pružanje pomoći, što je bitno za sreću i zdravlje deteta.
Neka deca samostalno sede sa šest meseci, hodaju s deset meseci bez pridržavanja, a nisu ni puzala. Dok neka deca puze sve do trinaest meseci iz opreza ili straha od pada.
U PRVOM MESECU
Novorođeno dete u potrbušnom položaju glavu odiže od podloge i okreće je na jednu ili na drugu stranu da bi oslobodilo disajne puteve. Ruke drži pored trupa, savijene u laktu a šake zatvorene u pesnicu. Noge su savijene u kuku i kolenu. Karlica je odignuta od podloge zbog čega se kolena nalaze ispod stomaka. U položaju na leđima najčešće leži sa iskošenim trupom glavu okreće na stranu. Na jake nadražaje iz okoline (zvuk, svetlost, nagli pokret) refleksno reaguje celim telom šireći i opružajući ruke i noge… Pravi nevoljne pokrete opružanja i savijanja u zglobovima. Pri kraju prvog meseca ova savijenost tela lako popušta. Dete se okreće ka izvoru svetlosti i kratko ga fiksira. Na trenutak zastaje kada ugleda lice druge osobe. Na jači zvučni nadražaj refleksno će žmirnuti očima. Proizvodi grlene glasove.
SA DVA MESECA
U položaju na stomaku dete odiže glavu od podloge uz kratko zadržavanje, oslanjajući se na podlaktice koje su odmaknute u stranu od trupa. Noge su i dalje polusavijene u kuku i kolenu a karlica se polako spušta prema podlozi. Stopala su odignuta od podloge i okrenuta su naviše. U položaju na leđima prati igra- čku jarkih boja od jednog do drugog ugla gledanja. Fiksira i prati pogledom lice koje se kreće. Šake su sve češće otvorene. Dete počinje da proizvodi glasove a, u, e, vokalizuje.
SA TRI MESECA
U položaju na stomaku dete motivisano diže i okreće glavu, oslanja se na podlaktice koje postavlja ispred ramena i odiže od podloge delimično i grudni koš. Noge su u kukovima, lako raširene, gotovo ispružene, uz blago savijena kolena sa odignu- tim podkolenicama i stopalima koja se igraju u vazduhu. U položaju na leđima leži sigurno. Igra se sa rukama ispred sebe, posmatra ih i stavlja u usta a noge drži savijene. Uzbudi se pri pogledu na igračku jarkih boja, pruža ruke u pravcu ponuđene igračke, uz odizanje nogu od podloge. Drži predmet koji mu se stavi u ruku. U ovom uzrastu dete se smeje na lik osobe koja mu se obraća, ima takozvani socijalni smešak. Javljaju se prvi nizovi slogova (rrr-nizovi).
SA ČETIRI MESECA
U položaju na stomaku dete odiže glavu i grudni koš i težište tela prebacuje na stomak. Čvrsto se oslanja na laktove. U mogućnosti je da jednom rukom poseže za igračkom a da ravnotežu drži oslanjajući se na drugu ruku i karlicu. U položaju na leđima prati pogledom predmet ispred sebe. Poseže za igračkom koja mu se pruža sa strane, hvata šakama, dodiruje sve i stavlja u usta. Stopala prate rad ruku i u vazduhu izvode sama od sebe pokrete hvatanja i dodiruju se u srednjoj liniji. Glasno se smeje na zadirkivanje Dete počinje da guče (gu, ga).
SA PET MESECI
U položaju na stomaku dete se oslanja na poluotvorene šake s poluispruženim rukama u laktu. Prisutno je tzv. plivanje, koje karakteriše istovremeno odizanje ruku i nogu od podloge uz balansiranje na stomaku i savijanje leđa u luk. U položaju na leđima zauzima stav kao da sedi. Rukama dodiruje bedra i posmatra stopala koja se dodiruju u srednjoj liniji celim tabanom. Sve aktivnije se kotrlja u stranu. Svesnije hvata igračke i počinje da ih prebacuje iz ruke u ruku.
SA ŠEST MESECI
U položaju na stomaku oslanja se na potpuno ispružene ruke i otvorene šake, dok se težište tela prebacuje na karlicu. Noge su lako raširene, blago savijene u kolenu sa podkolenicama u vazduhu. Dete se samo iz položaja na stomaku okreće u položaj na leđa. U položaju na leđima dete samo odiže glavu od podloge i pruža ruke prema majci. Hvata svoja stopala i stavlja ih u usta. Ponuđenu igračku hvata kretanjem ruke preko sredine na drugu stranu. Hvata predmete koristeći palac i prste šake. Ako mu se pruži drugi predmet dok već jedan drži u ruci, ispustiće prvo predmet koji drži u ruci pa tek tada prihvatiti drugi. U ovom uzrastu dete uzdržano reaguje na nepoznate osobe.
SA SEDAM MESECI
U položaju na stomaku oslanja se na šake i bedra. Dok jednom rukom hvata pruženu igračku ravnotežu održava sigurno oslanjajući se na koleno istostrane noge i na drugu ruku i bedro. U položaju na leđima igra se vlastitim stopalima, ispituje ih očima, šakom i ustima. Igračke hvata prstima i ispruženim palcem bez dodirivanja dlana. Dete ponavlja slogove (da, ba, ka, mm). Raduje se igri skidanja marame s lica.
SA OSAM MESECI
U potrbušnom položaju dete odvaja karlicu od podloge i oslanja se na šake i kolena. Voli da se kreće u krug, na levu i desnu stranu oko pupka. Rado se igra na boku oslanjajući se na lakat donje ruke i ispruženu nogu dok se gornjom nogom odupire. Aktivno se okreće sa stomaka na leđa. Ako mu se pruži predmet dok već jedan ima u ruci prihvati će ga drugom rukom i držati oba. Raduje se pri posmatranju sop- stvene pojave u ogledalu. Gleda šta rade roditelji. Plaši se nepoznatih osoba. Voli igru skrivača iza delova nameštaja. Počinje faza brbljanja jer dete povezuje i kombinuje dvoglase ba-ba, da-da.
SA DEVET MESECI
U potrbušnom položaju dete baulja, na savijenoj podlaktici oslanjajući se na laktove povlači telo napred i u stranu. Dete se ljulja na dlanovima i kolenima sa guzom na petama. Iz bočnog položaja prebacuje oslonac sa lakta na šaku i uzdiže se samo u sedeći položaj. Pokušava da puzi. Kažiprstom pokazuje šta ga zanima. Manje predmete hvata kažiprstom i palcem – pincetni hvat. U svaku ruku uzima kocku i njome udara po podu. Ponuđenu igračku prihvata ali i baca prateći njeno kretanje. Može da nađe skrivenu igračku.
SA DESET MESECI
Dete je sigurnije u četvoronožnom položaju, odiže guzu, puzi nekoordinisano. Često se igra sedeći na boku. U posezanju za igračkom samo se diže u klečeći položaj. Stoji uz pridržavanje za ogradu krevetića. Može samo da jede keks. Izgovara prvu reč sa značenjem (mama, tata).
SA JEDANAEST MESECI
Dete sigurno puzi u unakrsnom hodu. Naizmenično napred kreće leva ruka i desna noga a zatim desna ruka i leva noga. Dete sedi sigurno, sa pravim leđima i često se igra u tom položaju. Samostalno se podiže u stojeći položaj pridržavanjem za nameštaj jednom rukom. Prve korake pravi u mestu a zatim postrance uz pridržavanje. Počinje da hvata i najsitnije pre- dmete poput klešta, uz ispružen palac i savijen kažiprst. Bliskoj osobi voljno pruža predmet na traženje. Stavlja kockice u kutiju. Na zabranu reaguje prekidom aktivnosti.
SA DVANAEST MESECI
Oslanjajući se na šake i stopala dete se podiže u stojeći položaj. Stoji sigurno. Pravi prve korake napred uz pridržavanje. Više od polovine dece hoda samostalno. Može se uspeti preko svake prepreke. Ako želi da brzo stigne do cilja spušta se u četvoronožni položaj i otpuzi u željenom pravcu. U ruci može da drži dve kocke. Na upit staviće predmet koji drži u ruci u majčinu ruku. Govori par reči sa značenjem.
Izvor: vodičzaroditelje.rs