Iako veliki broj školaraca odluku o izboru zanimanja odlaže za drugo polugodište, psiholozi koji se bave profesionalnom orijentacijom đaka ističu da se izbor buduće srednje škole ili fakulteta donosi sada, a ne mesec dana pred upis.
Ako se ima na umu da čovek na poslu provede osam najproduktivnijih sati u danu, tj. da sa kolegama provede više sati nego sa svojom porodicom, jasno je zbog čega je odluka o izboru budućeg zanimanja jedan od najvažnijih životnih izbora. Međutim, brze promene na berzi poslova i ulazak veštačke inteligencije na velika vrata tržišta rada donose brojne nedoumice, a istraživanja govore da će đaci koji sada sede u školskim klupama tokom života promeniti nekoliko zanimanja, što proces profesionalne orijentacije čini još izazovnijim.
Psiholog Eleonora Vlahović, koja se više od trideset godina bavi profesionalnom orijentacijom, kaže da ne postoji jedinstven odgovor na pitanje šta đake danas zanima, jer se oni međusobno veoma razlikuju – počev od lične percepcije budućnosti, preko poruka koje dobijaju od roditelja, pa sve do njihovih interesovanja.
„Ima dece koju baš ništa ne zanima, a ima i onih koji pohađaju toliko vannastavnih aktivnosti da im se pažnja jednostavno raspe između kurseva u Istraživačkoj stanici ’Petnica’, škola jezika i umetničkih radionica. To su deca koja imaju široka, ali nefokusirana interesovanja. Multitalentovana deca su noćna mora za stručnjake koji se bave profesionalnom orijentacijom, jer je izuzetno teško otkriti čime treba da se bavi neko ko je išao na takmičenja iz biologije, fantastično svira flautu i govori skandinavske jezike. Treća grupa dece želi potpuno suprotne stvari, pa biraju između ekonomije i građevine. Četvrti maštaju o indeksu fakulteta koji ne mogu da upišu, jer nemaju dobar uspeh u školi. Peti žele da nastave školovanje samo u inostranstvu. Šesti su potencijalni naslednici advokatskih kancelarija, stomatoloških ordinacija ili obućarskih radnji, od kojih roditelji očekuju da nastave porodični zanat, a oni to (ne) žele. Sedmi su oni koji gledaju serije, pa maštaju o poslu forenzičara, a osmi su promašili fakultet i sada im treba savet šta dalje. I konačno, u devetu grupu spadaju deca koju roditelji godinu i po dana ranije dovode na profesionalnu orijentaciju iz straha da ne zakasne sa odlukom koji fakultet žele da upišu”, rezimira naša sagovornica.
Dodaje da je sada pravo vreme da se uradi profesionalno savetovanje, jer u januaru veliki broj fakulteta počinje sa pripremnom nastavom za upis.
Ona ističe da đacima često naglašava da pitanje izbora prave škole nije pitanje života ili smrti, da je neophodno celoživotno učenje i da uvek mogu preći na master sudije iz drugog predmeta ako ustanove da osnovne studije nisu ono što su želeli.
Mladi neće u nastavnike
„Godinama je FON bio u vrhu liste interesovanja dece i roditelja jer je diploma ovog fakulteta ’obećavala’ posao koji se piše sa nekoliko nula. Danas veliki broj roditelja percipira da je veštačka inteligencija postala konkurencija zaposlenima u IT sektoru, pa nisu sigurni da li deci treba da savetuju da krenu tim profesionalnim putem. Nekada je bila stvar socijalnog prestiža imati indeks ili diplomu Filološkog, Filozofskog ili Prirodno-matematičkog fakulteta, a danas su to fakulteti koji ne mogu da upišu dovoljan broj studenata, jer školuju za nastavnička zanimanja. S obzirom na to da je došlo do ozbiljne socijalne devalvacije nastavničkog poziva i da se veliki broj roditelja i dece sa nipodaštavanjem odnosi prema onima koji predaju u školama, fakulteti koji školuju za nastavnička zanimanja već godinama ne mogu da upišu dovoljan broj studenata.”, kaže psiholog Eleonora Vlahović.
Izvor: Politika